Không giống như chó, loài vật thường thể hiện tình cảm một cách rõ ràng, mèo thường có xu hướng giữ khoảng cách và chỉ bày tỏ sự gần gũi khi chúng cảm thấy thoải mái. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là con người không thể giao tiếp hoặc xây dựng mối quan hệ với mèo. Một nghiên cứu từ năm 2020 đã tiết lộ rằng chỉ cần một hành động đơn giản – chớp mắt chậm – cũng có thể giúp con người và mèo trở nên gần gũi hơn.
Các nhà khoa học từ Đại học Sussex và Đại học Portsmouth (Anh) đã tiến hành quan sát sự tương tác giữa con người và mèo, qua đó xác nhận rằng khi con người sử dụng biểu cảm đặc trưng này – một cái nhắm mắt nhẹ, chậm rãi, giống như cách mèo thể hiện sự thư giãn – thì những chú mèo sẽ dễ dàng chấp nhận con người hơn. Đây là một hình thức giao tiếp phi ngôn ngữ, một tín hiệu giúp mèo hiểu rằng con người không có ý định đe dọa chúng.
Tiến sĩ Karen McComb, một trong những nhà nghiên cứu chính của dự án, đồng thời là một người yêu mèo, chia sẻ rằng kết quả này là một phát hiện quan trọng đối với những ai đang tìm cách xây dựng mối quan hệ với loài vật này. Theo bà, nhiều người nuôi mèo từ lâu đã nghi ngờ về khả năng giao tiếp bằng chớp mắt chậm, nhưng chỉ đến khi nghiên cứu này được thực hiện, bằng chứng khoa học mới thực sự xác nhận điều đó.
Chớp mắt chậm là một biểu hiện mà bất kỳ ai từng sống chung với mèo đều có thể nhận ra. Khi một chú mèo cảm thấy an toàn và thoải mái, chúng thường nheo mắt và chớp mắt một cách nhẹ nhàng. Cử chỉ này giống như một nụ cười của con người – thể hiện sự hài lòng và thân thiện. Dựa trên quan sát thực tế, nhiều người yêu mèo tin rằng nếu con người bắt chước cử chỉ này, mèo cũng sẽ đáp lại bằng một hành động tương tự, thể hiện sự tin tưởng.
Để kiểm chứng điều này, nhóm nghiên cứu đã thực hiện hai thí nghiệm riêng biệt. Trong thí nghiệm đầu tiên, 21 con mèo từ 14 hộ gia đình khác nhau đã được theo dõi phản ứng khi chủ nhân của chúng thực hiện hành động chớp mắt chậm. Chủ nuôi được yêu cầu ngồi cách mèo khoảng một mét, chờ đến khi chúng nhìn về phía mình rồi thực hiện động tác chớp mắt nhẹ nhàng. Máy quay được sử dụng để ghi lại phản ứng của mèo, sau đó so sánh với những lần chúng không nhận được tín hiệu này từ con người. Kết quả cho thấy mèo có xu hướng chớp mắt lại với chủ của chúng nhiều hơn sau khi họ chủ động chớp mắt với chúng trước.
Trong thí nghiệm thứ hai, nhóm nghiên cứu muốn kiểm tra xem mèo có phản ứng tương tự với người lạ hay không. 24 con mèo từ tám hộ gia đình khác nhau đã được tiếp xúc với các nhà nghiên cứu, những người mà trước đó chúng chưa từng gặp. Lần này, thay vì chủ nhân, chính các nhà nghiên cứu sẽ thực hiện động tác chớp mắt chậm. Để kiểm soát kết quả, một số con mèo được đặt trong tình huống mà con người chỉ nhìn thẳng vào chúng mà không chớp mắt, vì trong thế giới của mèo, ánh nhìn chằm chằm không có chớp mắt thường là dấu hiệu của sự đe dọa.
Kết quả cho thấy những con mèo không chỉ chớp mắt lại mà còn có xu hướng tiếp cận gần hơn với bàn tay của người đang thử nghiệm sau khi họ thực hiện hành động chớp mắt chậm. Điều này cho thấy mèo không chỉ coi chớp mắt chậm là một tín hiệu hòa nhã mà còn cảm thấy đủ tin tưởng để chủ động tiếp cận con người.
Theo các nhà nghiên cứu, đây là lần đầu tiên chớp mắt chậm được xác nhận là một hình thức giao tiếp hiệu quả giữa người và mèo thông qua các thí nghiệm khoa học. Điều đặc biệt là bất cứ ai cũng có thể thử áp dụng phương pháp này. Chỉ cần một ánh nhìn nhẹ nhàng, một cái nhắm mắt từ tốn và thư giãn, bạn có thể nhận được sự đáp lại từ mèo, tạo ra một khoảnh khắc kết nối thú vị giữa hai loài.
Những người yêu mèo có thể không quá bất ngờ trước phát hiện này, bởi trong nhiều năm qua, những nghiên cứu về mèo đã chỉ ra rằng chúng hiểu và phản ứng với con người nhiều hơn những gì chúng ta vẫn nghĩ. Nếu một chú mèo dường như luôn giữ khoảng cách với bạn, có thể vấn đề không nằm ở bản chất loài vật này mà chính là cách bạn tiếp cận chúng. Mèo thường có xu hướng thân thiện hơn với những người biết cách thể hiện sự cởi mở và không xâm phạm không gian của chúng.
Ngoài ra, nghiên cứu cũng cho thấy mèo có khả năng phản ánh đặc điểm tính cách của con người mà chúng sống cùng – điều này giải thích tại sao những chú mèo sống chung với những người vui vẻ, trầm tĩnh thường có xu hướng thân thiện hơn.
Không chỉ vậy, mèo còn có thể nhận ra tên của chúng, mặc dù đôi khi chúng có vẻ thờ ơ và không phản ứng ngay lập tức. Một số nghiên cứu khác cũng chỉ ra rằng mèo có thể cảm nhận được cảm xúc của con người, đặc biệt là khi chủ nhân của chúng buồn. Chính vì vậy, mối quan hệ giữa con người và mèo có thể sâu sắc hơn nhiều so với những gì chúng ta từng nghĩ.
Vậy tại sao mèo lại chớp mắt với con người theo cách này? Một giả thuyết phổ biến là hành động chớp mắt chậm là cách để mèo thể hiện ý định lành tính, bởi trong thế giới của chúng, một ánh nhìn chằm chằm không chớp mắt thường mang tính chất đe dọa. Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng hành động này được phát triển vì mèo nhận thấy con người có phản ứng tích cực với nó. Dù lý do là gì, kết quả cuối cùng vẫn không thay đổi: chớp mắt chậm là một cách hiệu quả để con người và mèo tạo dựng mối quan hệ tốt hơn.
Những phát hiện từ nghiên cứu này không chỉ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về cách tương tác với mèo mà còn có thể mang lại lợi ích cho sức khỏe tinh thần của chúng. Trong nhiều môi trường căng thẳng, chẳng hạn như phòng khám thú y hoặc trại cứu hộ động vật, phương pháp chớp mắt chậm có thể giúp mèo cảm thấy an toàn hơn khi tiếp xúc với con người.
Tiến sĩ Tasmin Humphrey, một nhà nghiên cứu tham gia dự án, nhận định rằng việc hiểu được cách giao tiếp tích cực giữa mèo và con người không chỉ cải thiện phúc lợi của mèo mà còn nâng cao nhận thức của xã hội về loài vật này. Bà nhấn mạnh rằng những phát hiện này có thể hữu ích trong việc đánh giá tình trạng tinh thần của mèo trong các điều kiện khác nhau, từ môi trường gia đình cho đến các cơ sở chăm sóc động vật.
Tóm lại, nếu bạn đang tìm cách gắn kết với người bạn mèo của mình, hãy thử áp dụng phương pháp chớp mắt chậm. Chỉ cần một ánh nhìn nhẹ nhàng, một cái nhắm mắt từ tốn, bạn có thể nhận được một phản hồi đáng yêu từ mèo – một tín hiệu rằng chúng đang tin tưởng và sẵn sàng tương tác với bạn. Mèo có thể không bày tỏ tình cảm một cách mãnh liệt như chó, nhưng một khi bạn hiểu được “ngôn ngữ” của chúng, bạn sẽ nhận ra rằng chúng không hề lạnh lùng như vẻ ngoài.
