Sao Mộc là hành tinh lớn nhất trong Hệ Mặt Trời , có trọng lực bề mặt gấp khoảng 2,5 lần Trái Đất . Với lực hấp dẫn khổng lồ của mình cùng khoảng cách xa so với Mặt Trời , Sao Mộc có thể giữ một số lượng lớn mặt trăng quay quanh nó. Hiện nay, các nhà khoa học đã phát hiện ít nhất 79 mặt trăng xoay quanh hành tinh khí khổng lồ này. Chúng có đủ loại kích thước, từ mặt trăng nhỏ nhất là S/2010 J 2 với đường kính chỉ khoảng 2 km, cho đến Ganymede – mặt trăng lớn nhất trong Hệ Mặt Trời , thậm chí còn to hơn cả Sao Thủy.
Một trong những mặt trăng đáng chú ý khác của Sao Mộc là Europa, có kích thước gần bằng Mặt trăng của Trái Đất . Europa và Ganymede đều có những đại dương nước lỏng ẩn dưới lớp băng dày, khiến chúng trở thành ứng viên tiềm năng cho sự sống ngoài Trái Đất . Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu tất cả các mặt trăng này rời khỏi quỹ đạo của Sao Mộc và lang thang trong không gian?
Không có một định nghĩa chính xác và thống nhất về “mặt trăng”, nhưng theo quan điểm của các nhà thiên văn học, một mặt trăng về cơ bản là một thiên thể quay quanh một hành tinh hoặc hành tinh lùn. Do đó, khi các mặt trăng của Sao Mộc thoát ra khỏi quỹ đạo của hành tinh chủ, chúng không còn được xem là mặt trăng nữa. Thay vào đó, chúng có thể trở thành hành tinh lùn, tiểu hành tinh, hoặc các thiên thể lang thang trong không gian.
Tuy nhiên, điều gì sẽ xảy ra với những mặt trăng lớn như Ganymede, Callisto hay Europa? Nếu chúng bị hút về phía Mặt Trời và đi vào vùng có thể ở được của Hệ Mặt Trời – khu vực cách Mặt Trời khoảng 0,9-1,2 AU (đơn vị thiên văn), nơi có điều kiện thuận lợi để nước lỏng tồn tại – thì khả năng chúng phát triển thành những hành tinh có thể duy trì sự sống là rất cao. Nếu điều này xảy ra, chúng có thể trở thành những thế giới có điều kiện giống Trái Đất , nơi con người có thể tìm thấy dấu hiệu của sự sống ngoài hành tinh sau vài tỷ năm tiến hóa.
Tuy nhiên, kịch bản lạc quan đó chỉ là một khả năng nhỏ. Phần lớn các mặt trăng này sẽ trở thành những thiên thể lang thang, di chuyển không theo quy luật nhất định và có thể bị cuốn vào những quỹ đạo nguy hiểm. Một số có thể trôi dạt vào vùng không gian xa hơn, trở thành những thiên thể băng giá, lạnh lẽo, nơi ánh sáng Mặt Trời không đủ để duy trì nhiệt độ cần thiết cho sự sống.
Ngược lại, nếu những mặt trăng này đi quá gần Mặt Trời , chúng có thể bị đốt cháy bởi sức nóng khủng khiếp, làm bốc hơi bất kỳ đại dương nước nào trên bề mặt. Một số mặt trăng có thể trải qua chu kỳ ấm lên không kiểm soát, nơi hơi nước đóng vai trò như một khí nhà kính, giữ nhiệt và làm cho bề mặt nóng lên quá mức, giống như hiệu ứng nhà kính trên Sao Kim.
Điều tồi tệ nhất là nếu một số mặt trăng này đi vào quỹ đạo va chạm với Trái Đất . Nếu những vật thể nhỏ như S/2010 J 2 (đường kính 2 km) lao xuống Trái Đất , hậu quả có thể nghiêm trọng, nhưng vẫn còn có cơ hội sống sót. Tuy nhiên, nếu một mặt trăng lớn hơn – chẳng hạn như Ganymede với đường kính hơn 5.200 km – va chạm với Trái Đất , toàn bộ sự sống trên hành tinh của chúng ta sẽ bị xóa sổ hoàn toàn. Theo các nhà khoa học, chỉ cần một vật thể có đường kính khoảng 96 km đâm vào Trái Đất , hậu quả cũng đủ để tiêu diệt toàn bộ sự sống. Với hàng chục mặt trăng có kích thước lớn như vậy, viễn cảnh tận thế trở nên đáng lo ngại hơn bao giờ hết.
Một khả năng khác là Trái Đất có thể bắt giữ một hoặc nhiều mặt trăng của Sao Mộc vào quỹ đạo của mình. Điều này có thể xảy ra nếu một mặt trăng đi vào phạm vi ảnh hưởng hấp dẫn của Trái Đất với tốc độ phù hợp. Trong trường hợp đó, chúng ta có thể có thêm một hoặc nhiều mặt trăng mới trên bầu trời. Tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa với việc Trái Đất sẽ trở nên tốt đẹp hơn.
Sự xuất hiện của một mặt trăng mới có thể làm xáo trộn hệ thống thủy triều của Trái Đất . Các vùng ven biển có thể phải hứng chịu những đợt triều cường cực đoan, làm cho nhiều khu vực không thể sinh sống. Sóng thần, động đất và núi lửa phun trào sẽ trở nên thường xuyên hơn do sự thay đổi trong lực hấp dẫn giữa các thiên thể. Các đợt phun trào núi lửa lớn có thể giải phóng lượng lớn bụi và khí độc vào khí quyển, chặn ánh sáng Mặt Trời và dẫn đến một kỷ băng hà mới.
Dù vậy, vẫn có một khía cạnh tích cực – đó là chúng ta sẽ có những mặt trăng mới để chiêm ngưỡng trên bầu trời đêm. Nếu Europa hay Ganymede trở thành “mặt trăng thứ hai” của Trái Đất , cảnh tượng trên bầu trời sẽ vô cùng ngoạn mục.
Viễn cảnh 79 mặt trăng của Sao Mộc thoát khỏi lực hấp dẫn của nó và trôi dạt tự do trong không gian là một kịch bản đầy kịch tính, vừa mang đến những cơ hội khoa học thú vị, vừa đặt ra những thách thức và nguy cơ nghiêm trọng. Một số mặt trăng có thể đi vào vùng có thể ở được và trở thành những hành tinh tiềm năng cho sự sống, nhưng phần lớn có thể trở thành những thiên thể nguy hiểm, đe dọa các hành tinh khác trong Hệ Mặt Trời – bao gồm cả Trái Đất .
Dù khả năng xảy ra kịch bản này là cực kỳ thấp, nhưng nó nhấn mạnh sự mong manh của hệ thống thiên văn mà chúng ta đang sống. Chỉ một sự thay đổi nhỏ trong trật tự của các thiên thể cũng có thể dẫn đến những hậu quả không thể lường trước được. Và đó chính là điều khiến vũ trụ trở nên bí ẩn và đầy hấp dẫn đối với nhân loại.
