Tháng 2 năm 2024, một sự kiện bất ngờ xảy ra tại khu vực đông nam Ai Cập khi một con linh cẩu đốm (Crocuta crocuta) được phát hiện xuất hiện ở vùng Wadi Yahmib thuộc Khu bảo tồn Elba. Đây là lần đầu tiên loài động vật này được ghi nhận tại Ai Cập sau khoảng 5.000 năm. Tuy nhiên, cuộc hành trình đơn độc và đầy bí ẩn của con linh cẩu đã kết thúc không lâu sau đó khi nó bị bắn, cách biên giới Sudan khoảng 30 km. Sự việc không chỉ thu hút sự chú ý của các nhà khoa học mà còn đặt ra nhiều câu hỏi về nguyên nhân xuất hiện của loài vật này tại khu vực vốn nằm ngoài phạm vi sinh sống tự nhiên của chúng.
Con linh cẩu đốm được cho là đã di chuyển một chặng đường dài để tới được Ai Cập. Sau khi đến Wadi Yahmib, nó đã giết hai con dê của người dân địa phương. Hành động này khiến cư dân theo dõi và bắn hạ nó. Dù có kết cục đáng tiếc, nhưng sự kiện này đã mang lại một phát hiện sinh thái hiếm có, khiến các nhà khoa học sửng sốt. Tiến sĩ Abdullah Nagy từ Đại học Al-Azhar, tác giả chính của một nghiên cứu liên quan, chia sẻ rằng ban đầu ông không tin vào thông tin này cho đến khi trực tiếp kiểm tra các hình ảnh và video về hài cốt của con linh cẩu. Ông thừa nhận rằng phát hiện này nằm ngoài mọi dự đoán và mong đợi của nhóm nghiên cứu về sự xuất hiện của loài linh cẩu đốm tại Ai Cập.
Điều khiến các nhà khoa học bối rối hơn cả là khu vực nơi con linh cẩu xuất hiện cách xa phạm vi sinh sống tự nhiên của chúng tới 500 km. Linh cẩu đốm thường được tìm thấy ở các vùng cận Sahara châu Phi, nhưng phạm vi sinh sống không bao gồm vùng sa mạc khắc nghiệt phía đông nam Ai Cập. Thông thường, loài vật này di chuyển theo bầy đàn với khoảng cách trung bình 27 km mỗi ngày, nhưng hành trình đơn độc của cá thể này cho thấy một điều gì đó bất thường đang diễn ra.
Các nhà khoa học bắt đầu tìm hiểu nguyên nhân sâu xa dẫn đến hành trình này. Một trong những giả thuyết được đưa ra là biến đổi khí hậu đã làm thay đổi điều kiện môi trường trong khu vực, tạo ra các yếu tố thuận lợi để thu hút loài linh cẩu đốm. Để kiểm chứng giả thuyết này, nhóm nghiên cứu sử dụng hình ảnh vệ tinh để phân tích lượng thảm thực vật tại khu vực Wadi Yahmib từ năm 1984 đến năm 2022. Thảm thực vật được xem như một chỉ số gián tiếp phản ánh lượng mưa và điều kiện chăn thả gia súc, đồng thời là dấu hiệu cho biết khả năng tồn tại của con mồi – nguồn thức ăn chính của linh cẩu đốm.
Kết quả nghiên cứu cho thấy khu vực này trải qua các chu kỳ hạn hán kéo dài bị gián đoạn bởi những giai đoạn ngắn hạn có lượng mưa cao hơn. Đặc biệt, trong 5 năm gần đây, lượng thảm thực vật tại đây đã tăng lên đáng kể so với 20 năm trước. Điều này đồng nghĩa với việc có nhiều thức ăn hơn cho các loài ăn cỏ và gián tiếp tạo ra nguồn thức ăn phong phú hơn cho các loài săn mồi như linh cẩu đốm. Môi trường tại Wadi Yahmib đã trở nên ít khắc nghiệt hơn, cung cấp các hành lang di cư thuận lợi cho động vật hoang dã.
Dựa trên dữ liệu thu thập được, nhóm nghiên cứu đưa ra giả thuyết rằng chính sự gia tăng nguồn thức ăn đã tạo điều kiện cho con linh cẩu đốm thực hiện cuộc hành trình dài này. Tuy nhiên, nguyên nhân thực sự khiến nó di chuyển xa đến vậy vẫn là một câu hỏi chưa có lời giải. Tiến sĩ Nagy nhận định rằng cần phải tiếp tục nghiên cứu thêm để hiểu rõ hơn về động lực phía sau hành vi di cư bất thường này.
Sự kiện linh cẩu đốm xuất hiện tại Ai Cập không chỉ là một câu chuyện sinh thái bất ngờ mà còn là lời cảnh báo về những thay đổi mà biến đổi khí hậu có thể mang lại. Thời tiết thất thường và sự biến đổi trong các hệ sinh thái có thể khiến các loài động vật lớn di cư đến những khu vực hoàn toàn mới, nằm ngoài phạm vi phân bố tự nhiên của chúng. Điều này không chỉ tạo ra những cơ hội sinh tồn mới mà còn tiềm ẩn nguy cơ xung đột giữa động vật hoang dã và con người.
Trường hợp của con linh cẩu đốm tại Wadi Yahmib là một ví dụ điển hình. Dù môi trường tại đây có thể đã trở nên thuận lợi hơn, nhưng khi loài vật này xuất hiện trong một khu vực chưa quen thuộc, nó nhanh chóng trở thành mối đe dọa đối với sinh kế của người dân địa phương, dẫn đến kết cục đáng tiếc là bị bắn hạ. Đây là một lời nhắc nhở rằng con người cần chuẩn bị tốt hơn để đối phó với những thay đổi bất ngờ trong môi trường tự nhiên.
Nghiên cứu về sự xuất hiện của con linh cẩu đốm tại Ai Cập đã được công bố trên tạp chí Mammalia . Các nhà khoa học nhấn mạnh rằng đây có thể chỉ là khởi đầu cho một xu hướng lớn hơn. Khi biến đổi khí hậu tiếp tục diễn ra, các loài động vật hoang dã có thể sẽ xuất hiện tại những địa điểm mà trước đây chúng chưa từng được ghi nhận. Điều này không chỉ thách thức các hệ sinh thái hiện tại mà còn đặt ra yêu cầu về sự hiểu biết và hành động kịp thời của con người để bảo vệ cả động vật lẫn cộng đồng sống gần chúng.
Hành trình đơn độc của con linh cẩu đốm này, dù kết thúc đầy bi kịch, đã mở ra một cơ hội quan trọng để chúng ta nghiên cứu về tác động của biến đổi khí hậu đối với sự di cư và phân bố của các loài động vật. Sự kiện này không chỉ là một dấu ấn sinh thái đáng nhớ mà còn là lời cảnh tỉnh về những thay đổi sâu rộng đang diễn ra trong thế giới tự nhiên.
