Không chỉ là một kỳ quan thiên nhiên, Pando còn là biểu tượng của sự sống, cung cấp nguồn lực và môi trường sống cho một hệ sinh thái tồn tại suốt hàng ngàn năm qua. Pando không phải một khu rừng thông thường như vẻ bề ngoài, mà thực chất là một cá thể sống đơn lẻ với quy mô khổng lồ, được cấu thành bởi 47.000 thân cây dương run rẩy mọc từ cùng một mạng lưới rễ kết nối chặt chẽ. Tên gọi của Pando, xuất phát từ tiếng Latinh có nghĩa là “Tôi lan rộng”, phản ánh đúng bản chất độc đáo của nó. Về khối lượng, sinh vật này nặng tới 6.000 tấn, khiến nó trở thành cá thể sống lớn nhất hành tinh.
Pando trải rộng trên diện tích 106 mẫu Anh tại bang Utah, một kích thước ấn tượng so với các quần thể dương run rẩy khác ở Bắc Mỹ, vốn thường chỉ có diện tích vài mẫu Anh. Cây dương thường có xu hướng sinh trưởng thành từng cụm vô tính, nhưng hiếm có cụm nào đạt đến độ khổng lồ và lâu đời như Pando. Các nhà khoa học ước tính rằng sinh vật này đã tồn tại suốt 14.000 năm, vượt xa tuổi thọ trung bình của các thân cây riêng lẻ, vốn chỉ kéo dài khoảng 130 năm. Thời gian tồn tại lâu dài cùng với vị trí xa xôi đã giúp Pando duy trì một hệ sinh thái phong phú với 68 loài thực vật và vô số loài động vật dưới tán cây của mình. Tuy nhiên, như bất kỳ kỳ quan thiên nhiên nào, Pando cũng đang đối mặt với những nguy cơ đe dọa sự tồn tại của nó, từ tác động của động vật hoang dã đến biến đổi khí hậu.
Một trong những mối đe dọa lớn nhất đối với Pando đến từ sự chăn thả quá mức của hươu và nai sừng tấm. Trước đây, số lượng của những loài động vật này được kiểm soát tự nhiên bởi các loài săn mồi như sói và báo sư tử. Tuy nhiên, với sự suy giảm đáng kể của những loài săn mồi này, quần thể hươu và nai sừng tấm ngày càng phát triển và thường tập trung trong khu vực Pando để tránh bị săn bắn. Khi các thân cây già cỗi chết đi, ánh sáng Mặt Trời chiếu đến mặt đất kích thích sự phát triển của các thân cây non.
Tuy nhiên, hươu và nai thường xuyên ăn ngọn của các cây non mới mọc, ngăn chặn chúng phát triển thành cây trưởng thành. Điều này khiến phần lớn khu vực Pando gần như không có sự phát triển mới, ngoại trừ một khu vực được rào chắn từ vài thập kỷ trước. Nhờ hàng rào bảo vệ, khu vực này đã ngăn chặn được sự tiếp cận của hươu và nai, cho phép các thân cây mới mọc dày đặc, tạo nên những “vườn tre” ấn tượng.
Ngoài áp lực từ động vật, Pando còn phải đối mặt với các vấn đề sức khỏe từ ba loại bệnh cây chính: vết loét vỏ bồ hóng, đốm lá và bệnh nấm conk. Dù các loại bệnh này đã tồn tại cùng cây dương qua hàng thiên niên kỷ, việc thiếu đi sự phát triển mới kết hợp với những áp lực ngày càng gia tăng đã khiến tác động của chúng trở nên đáng lo ngại hơn. Tuy nhiên, mối đe dọa đáng kể nhất đối với Pando có lẽ là biến đổi khí hậu. Sinh vật này xuất hiện sau kỷ băng hà cuối cùng, trong một môi trường khí hậu ổn định suốt hàng ngàn năm. Nhưng hiện nay, nhiệt độ toàn cầu gia tăng cùng với các hiện tượng thời tiết cực đoan đang tạo ra những thách thức nghiêm trọng.
Khí hậu ấm lên khiến Pando phải đối mặt với những thay đổi khó lường trong môi trường sống. Nhiệt độ tăng cao vào mùa hè, hạn hán kéo dài và cháy rừng dữ dội hơn đang đe dọa trực tiếp đến sự tồn tại của nó. Ngoài ra, việc cạnh tranh nguồn nước ngày càng gay gắt với các hệ sinh thái xung quanh cũng khiến Pando khó duy trì kích thước khổng lồ vốn có. Một ví dụ điển hình là hồ Cá, một nguồn nước gần Pando, hiện nằm ngoài phạm vi tiếp cận của hệ thống rễ cây. Trong khi đó, những áp lực từ biến đổi khí hậu không chỉ làm giảm độ che phủ của cây mà còn gây khó khăn cho việc hình thành lá mới vào đầu mùa xuân.
Dù vậy, lịch sử của Pando cũng cho thấy khả năng sinh tồn phi thường của nó. Sinh vật này đã sống sót qua những thay đổi môi trường nhanh chóng, từ thời điểm những người định cư châu Âu đặt chân đến khu vực vào thế kỷ 19 cho đến sự bùng nổ của các hoạt động giải trí vào thế kỷ 20. Pando đã vượt qua bệnh tật, cháy rừng và áp lực từ động vật hoang dã trong quá khứ. Dẫu vậy, việc bảo vệ Pando không thể chỉ dựa vào sự bền bỉ tự nhiên mà cần sự can thiệp từ con người.
Hiện nay, các nhà khoa học và tổ chức bảo tồn đang nỗ lực tìm hiểu cách Pando duy trì sự sống qua hàng ngàn năm và tìm kiếm giải pháp để bảo vệ nó khỏi các mối đe dọa mới. Sở Lâm nghiệp Quốc gia Hoa Kỳ, cùng với các nhóm như “Friends of Pando”, đã triển khai các biện pháp nhằm đảm bảo sinh vật này tiếp tục tồn tại. Nhóm Friends of Pando thậm chí còn ghi lại hình ảnh khu vực này thông qua video 360 độ để giúp mọi người trên khắp thế giới có thể chiêm ngưỡng và hiểu hơn về giá trị của Pando.
Pando không chỉ là một kỳ quan thiên nhiên, mà còn là lời nhắc nhở về tầm quan trọng của việc chung tay bảo tồn các di sản sống trên hành tinh. Trong khi tương lai của Pando vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức, những nỗ lực bảo tồn ngày nay mang lại hy vọng rằng sinh vật khổng lồ này sẽ tiếp tục tồn tại thêm hàng ngàn năm nữa, là biểu tượng của sự sống và sức mạnh bền bỉ của tự nhiên.
