Nằm giữa vùng đồng bằng khô cằn của bang New South Wales, Úc, núi Kaputar là một ngọn núi lửa đã tắt, nơi ẩn chứa hệ động thực vật độc đáo, trong đó nổi bật nhất là loài sên hồng núi Kaputar (Triboniophorus sp. nov. ‘Kaputar’). Loài sên đặc biệt này không chỉ có kích thước đáng kinh ngạc, lên đến 20 cm, mà còn sở hữu màu hồng neon rực rỡ hiếm thấy trong tự nhiên. Sự tồn tại của chúng là một minh chứng cho sức sống mãnh liệt của tự nhiên sau hàng triệu năm tiến hóa trong môi trường biệt lập.
Dù xung quanh là vùng đất khô cằn, nhưng nhờ độ cao khoảng 1.500 mét, núi Kaputar có khí hậu mát mẻ hơn với những đợt mưa và tuyết thỉnh thoảng xuất hiện, tạo nên một “ốc đảo trên trời” – nơi những loài sinh vật đặc hữu như sên hồng có thể tồn tại. Các nhà khoa học tin rằng sự hình thành của môi trường sống này bắt nguồn từ một vụ phun trào núi lửa khoảng 17 triệu năm trước. Chính sự cô lập về địa lý đã khiến loài sên này tiến hóa thành một nhánh riêng biệt, dù có quan hệ họ hàng với sên tam giác đỏ (Triboniophorus graeffei) sống ở miền đông Úc.
Một trong những điều bí ẩn về sên Kaputar là màu sắc đặc biệt của chúng. Màu hồng neon có thể xuất phát từ các sắc tố trong chế độ ăn uống, chủ yếu gồm tảo, rêu và nấm. Cũng có giả thuyết cho rằng màu sắc này giúp chúng ngụy trang trong lớp lá cây bạch đàn đỏ hoặc kẹo cao su tuyết rụng xuống. Một khả năng khác là màu sắc rực rỡ này hoạt động như một dạng aposematism – cơ chế cảnh báo kẻ săn mồi rằng chúng có thể không ngon miệng hoặc thậm chí độc hại. Tuy nhiên, hiện tại chưa có nghiên cứu nào xác nhận liệu sên hồng Kaputar có thực sự mang độc tố hay không.
Những con sên này có tập tính sống ẩn dật vào ban ngày, trú ẩn dưới lớp thảm thực vật hoặc khe đá để tránh ánh nắng mặt trời. Khi màn đêm buông xuống, chúng bò lên thân cây để kiếm ăn, góp phần quan trọng vào chu trình dinh dưỡng trong rừng. Bằng cách phá hủy lá cây rụng và phân hủy chất hữu cơ, chúng giúp tạo ra lớp đất màu mỡ, thúc đẩy sự phát triển của hệ thực vật địa phương.
Tuy nhiên, quần thể sên hồng Kaputar đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi những trận cháy rừng khốc liệt tại Úc vào năm 2019. Các chuyên gia ước tính có tới 90% số lượng cá thể bị thiêu rụi do hỏa hoạn. May mắn thay, sau khi điều kiện thời tiết trở nên mát mẻ và ẩm ướt hơn, loài sên này đã hồi phục đáng kể nhờ khả năng sinh sản nhanh. Một số cá thể có thể đã sống sót bằng cách trú ẩn sâu dưới lòng đất hoặc trong các khe đá, chờ đợi môi trường trở nên an toàn hơn để quay trở lại.
Sự tồn tại của sên hồng Kaputar là một minh chứng cho sự kỳ diệu của tiến hóa và khả năng thích nghi với môi trường khắc nghiệt. Tuy nhiên, với các mối đe dọa ngày càng gia tăng từ biến đổi khí hậu và cháy rừng, việc bảo vệ những sinh vật độc đáo như chúng là vô cùng quan trọng. Sự biến mất của sên hồng không chỉ là mất mát về mặt đa dạng sinh học mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến hệ sinh thái mà chúng đang góp phần duy trì. Vì vậy, các nhà khoa học và tổ chức bảo tồn vẫn đang tiếp tục nghiên cứu để tìm cách bảo vệ loài sinh vật kỳ lạ nhưng đầy giá trị này.
