Vũ trụ rộng lớn luôn ẩn chứa vô số nguy cơ mà con người không thể kiểm soát hoàn toàn, và một trong những mối đe dọa lớn nhất đối với sự sống trên Trái Đất chính là các tiểu hành tinh. Lịch sử hành tinh xanh đã ghi nhận những lần va chạm thảm khốc, điển hình như sự kiện cách đây 66 triệu năm khi một tiểu hành tinh khổng lồ đã chấm dứt kỷ nguyên thống trị của loài khủng long, mở ra một thời kỳ mới cho các loài động vật có vú. Dù hiện nay khoa học công nghệ đã phát triển, giúp con người có thể theo dõi và dự đoán quỹ đạo của các tiểu hành tinh, nhưng không vì thế mà nguy cơ biến mất.
Trên thực tế, các nhà thiên văn học luôn phải cảnh giác với những vật thể không gian có quỹ đạo cắt ngang Trái Đất. Mới đây, NASA đã đưa ra một thông báo khiến giới khoa học đặc biệt quan tâm: vào năm 2032, Trái Đất có thể phải đối mặt với một mối đe dọa thực sự mang tên 2024 YR4 .
Tiểu hành tinh 2024 YR4 được phát hiện lần đầu tiên vào ngày 27 tháng 12 năm 2024 bởi một kính viễn vọng thiên văn ở Chile, chỉ hai ngày sau khi nó bay ngang qua Trái Đất với khoảng cách khoảng 800.000 km. Đây là một tiểu hành tinh hoàn toàn mới trong danh mục theo dõi của NASA và được đặt tên theo quy tắc đặt số hiệu dành cho các vật thể không gian: “2024” là năm phát hiện, “YR” là mã định danh, và “4” thể hiện đây là tiểu hành tinh thứ tư được xác nhận trong tháng 12 cùng năm. Khi phát hiện ra sự tồn tại của 2024 YR4 , các nhà khoa học ngay lập tức triển khai quan sát và nghiên cứu quỹ đạo của nó.
Dữ liệu thu được cho thấy tiểu hành tinh này có đường kính trung bình khoảng 55 mét và thuộc nhóm tiểu hành tinh loại S, cấu tạo chủ yếu từ silic, sắt và magiê. Nó quay quanh Mặt Trời theo một quỹ đạo hình elip và có độ nghiêng 3,45 độ so với mặt phẳng hoàng đạo – mặt phẳng mà các hành tinh trong Hệ Mặt Trời chủ yếu chuyển động. Những đặc điểm này khiến 2024 YR4 trở thành một vật thể đặc biệt cần theo dõi bởi nó có khả năng tiếp cận Trái Đất nhiều lần trong tương lai.
Dựa trên dữ liệu quan sát, các nhà thiên văn học nhận thấy 2024 YR4 sẽ có những lần tiếp cận gần Trái Đất trong những năm tới, nhưng điều đáng lo ngại nhất là vào tháng 12 năm 2032, nó có nguy cơ va chạm trực tiếp với hành tinh của chúng ta. Nếu điều này xảy ra, hậu quả sẽ rất nghiêm trọng.
Theo tính toán của NASA, một vụ va chạm của 2024 YR4 với Trái Đất có thể giải phóng năng lượng tương đương khoảng 8 triệu tấn TNT – mạnh hơn khoảng 500 lần so với vụ nổ bom nguyên tử ở Hiroshima năm 1945. Với sức công phá khủng khiếp như vậy, tiểu hành tinh này có khả năng xóa sổ một thành phố lớn và gây ra những thảm họa thiên nhiên liên hoàn như động đất, sóng thần hoặc phun trào núi lửa. Mặc dù không đủ lớn để gây ra một sự kiện tuyệt chủng hàng loạt như vụ va chạm cách đây 66 triệu năm, nhưng tác động của nó đối với con người vẫn không thể xem nhẹ.
Trước mối nguy này, câu hỏi đặt ra là xác suất xảy ra va chạm thực sự cao đến đâu. Theo NASA, khả năng 2024 YR4 đâm vào Trái Đất vào năm 2032 hiện được ước tính khoảng 1,2%. Thoạt nhìn, con số này có vẻ nhỏ, nhưng trong lĩnh vực nghiên cứu tiểu hành tinh, đây lại là một tỷ lệ đáng lo ngại.
Để dễ hình dung, xác suất 1,2% có nghĩa là cứ 100 kịch bản xảy ra, sẽ có từ 1 đến 2 trường hợp tiểu hành tinh này thực sự va vào Trái Đất. Trong đánh giá rủi ro thiên thạch, mức xác suất này đủ để NASA phải theo dõi sát sao. Chính vì vậy, 2024 YR4 đã được xếp vào mức 3 trên thang đo Torino – hệ thống phân loại nguy cơ va chạm của các tiểu hành tinh. Trên thang đo này, mức 0-1 thể hiện những tiểu hành tinh không có nguy cơ đáng kể, mức 2-3 là những vật thể cần theo dõi kỹ lưỡng vì có khả năng ảnh hưởng đến Trái Đất, còn từ mức 4 trở lên sẽ là những tiểu hành tinh có nguy cơ đâm vào hành tinh xanh và cần có các biện pháp can thiệp khẩn cấp. Với vị trí ở mức 3, 2024 YR4 được xem là một tiểu hành tinh cần được giám sát toàn cầu, nhưng chưa đến mức cần đưa ra phương án xử lý ngay lập tức.
Vậy con người có thể làm gì trước nguy cơ này? Hiện tại, các nhà khoa học đang tích cực thu thập thêm dữ liệu để xác định chính xác hơn quỹ đạo của 2024 YR4 trong tương lai. Một trong những phương pháp quan trọng là tìm kiếm dữ liệu quan sát trong quá khứ để xem tiểu hành tinh này đã từng xuất hiện nhưng chưa được đặt tên hay chưa. Nếu có thể so sánh dữ liệu từ các thời điểm khác nhau, giới thiên văn học sẽ có thể tính toán chính xác hơn đường đi của nó và mức độ rủi ro thực sự.
Bên cạnh đó, NASA và các tổ chức không gian quốc tế cũng đang nghiên cứu các phương án chuyển hướng tiểu hành tinh trong trường hợp nguy cơ va chạm trở nên rõ ràng hơn. Một số phương án khả thi bao gồm sử dụng tàu vũ trụ lao vào tiểu hành tinh để thay đổi quỹ đạo của nó, dùng lực hấp dẫn của một tàu vũ trụ bay gần để tác động nhẹ lên quỹ đạo theo thời gian dài, hoặc thậm chí áp dụng các biện pháp mạnh như sử dụng laser hoặc vũ khí hạt nhân. Tuy nhiên, tất cả những phương án này vẫn đang trong giai đoạn nghiên cứu, và chưa có quyết định cụ thể nào được đưa ra.
Dù chưa có lý do để hoảng loạn ngay lập tức, nhưng phát hiện về 2024 YR4 cho thấy rằng Trái Đất không phải là một nơi hoàn toàn an toàn. Hành tinh của chúng ta vẫn đang bị đe dọa bởi những vật thể từ không gian, và những kịch bản về các vụ va chạm thảm khốc vẫn luôn là điều mà giới khoa học phải quan tâm. Việc theo dõi chặt chẽ các tiểu hành tinh có quỹ đạo nguy hiểm là điều tối quan trọng, đồng thời cũng nhấn mạnh sự cần thiết của các công nghệ phòng thủ hành tinh trong tương lai.
Với sự phát triển của khoa học, con người ngày nay có nhiều công cụ hơn bao giờ hết để dự đoán và có thể tác động đến những vật thể có nguy cơ đe dọa sự sống trên Trái Đất. Trong thời gian tới, các nhà khoa học sẽ tiếp tục theo dõi và nghiên cứu 2024 YR4 , từ đó đưa ra những đánh giá chính xác hơn về nguy cơ thực sự của nó. Dù chưa thể khẳng định liệu năm 2032 có chứng kiến một vụ va chạm thiên thạch hay không, nhưng việc chuẩn bị cho những tình huống xấu nhất vẫn luôn là điều không thể bỏ qua.
T
